افزايش بيكاري با واردات بي‌رويه

اشتغال و بیکاری با تولید، صادرات و واردات گره خورده است. بخش مهمی از محصولات مورد نیاز مردم در روستاها و حاشیه شهرها تولید می‌شود که اغلب به دلیل ناتوانی در هماهنگ کردن خود با شرایط در حال تغییر، سریع‌تر و بیشتر تحت تاثیر نوسانات و اختلالات اقتصادی قرار می‌گیرند. در کنار مسائل زیست محیطی، تولید و جنبه‌های اقتصادی روستاها در این سال‌ها تحت فشار بوده و بیکاری به‌وجود آمده در روستاها در بخش‌هایی از کشور دامنه وسیعی یافته است. برای بررسی مسائل مربوط به تولید روستایی «آرمان» با شهربانو امانی عضو شورای شهر تهران گفت‌وگو کرده که می‌خوانید.

 معاون اول رئیس‌جمهور به تلاش دولت برای گسترش کسب و کار در روستاها اشاره کرد، اما همچنان شاهد مهاجرت از روستاها به شهرها هستیم. چرا این مهاجرت‌ها هنوز ادامه داد؟

آقای جهانگیری به عنوان معاون اول رئیس‌جمهور که از افراد مهم بخش اجرایی دولت است همیشه در صحبت‌هایشان توجه ویژه‌ای به بحث اشتغال و اقتصاد داشته‌اند. آقای جهانگیری به درستی اشاره کردند که با تلاش و حمایت، اشتغال مولد را در روستاها نهادینه کنیم. درصد قابل توجهی از مردم کشور در روستاها زندگی می‌کنند. بعد از انقلاب با ایجاد رفاه نسبی مانند برق، آب، جاده و... دامنه مصرف هم بیشتر شد. قصد این بود که زندگی در روستا اقتصادی‌تر شود، اما برخی با مهاجرت به شهرها با دستفروشی و کارهایی از این قبیل دنبال زندگی آرام‌تر و آسان‌تر هستند.

 با توجه به کمبود و یا نبود آب برای کشاورزی آیا مهاجرت به شهرها طبیعی نیست؟

آب، هوا و خاک از منابع مهم و استراتژیک هر کشوری است. متاسفانه در حال حاضر آب در بیشتر سفره‌های زیرزمینی خالی شده و بهره‌وری پایین، نشان دهنده آن است که فناوری را به‌روز نکرده‌ایم و فشار بر منابع پایه نشانه آن است.

 دولت چه کاری باید انجام دهد؟

بخشی از جمعیت مولد جوان که می‌تواند در روستاها چرخ اقتصاد ملی را روان‌تر به حرکت درآورد حاشیه‌نشین شده‌اند. یک بخش از این موضوع به سیاست‌های ناکارآمد بازمی‌گردد؛ آمایش سرزمینی و برنامه‌های کوتاه‌مدت ناکارآمد که طی سال‌ها در کشور اجرا شده است. بنابراین تغییر رویکرد باید اتفاق بیفتد. در شرایط کنونی باید گفت که صحبت‌های آقای جهانگیری یک حرف نیست می‌توان آن را به یک برنامه عملیاتی تبدیل کرد، چراکه کشور با افزایش جمعیت رو‌به‌رو بوده و همچنان این روند ادامه دارد. متاسفانه امروزه ارز می‌دهند تا محصول نهایی و کالای اساسی وارد کشور شود. تحریم‌های ناجوانمردانه و ظالمانه که بر ایران حاکم است به نوعی دغدغه مهمی است و به جای آن که طی سال‌ها روی تولید منابع اساسی و محصول اصلی تمرکز داشته باشیم مشغول وارد کردن نیازهای واسطه‌ای تولید یا محصول نهایی بودیم. یعنی باید یارانه را در تولید برای نهاده‌های اصلی تولید ارائه کرد. متاسفانه واردات موجب بیکاری بزرگی شده، در صورت تغییر رویکرد و حمایت از اشتغال روستایی مشکلات حل خواهد شد. صحبت دکتر جهانگیری بسیار بامعنا و مستند است که عده‌ای به بهانه ایجاد اشتغال در روستا طی سال‌های گذشته از امتیازات و مشوق‌هایی که دولت مد نظر داشته سوءاستفاده کرده‌اند که هیچ برخوردی هم با آنها صورت نگرفته است. در بسیاری از روستاها گروه‌هایی به اسم کمک به روستاییان و ایجاد اشتغال در روستاها به دنبال دستیابی به هدف‌های خود بوده‌اند. این چنین اتفاقاتی موجب بی‌اعتمادی مردم شده است.

 آیا دولت نباید چارچوبی را تعریف کند تا چنین سوءاستفاده‌هایی صورت نگیرد؟

دولت چارچوب‌هایی را تعریف می‌کند، اما متاسفانه از مسیر دولت تا هدف عده‌ای آموخته‌اند که از منابع مالی فقط به رانت‌های متعددی برسند. دولت باید کاملا هوشمندانه برنامه‌ای تعریف کند تا مردم مستقیما بتوانند با آن طرف حساب باشند. روستاها اصلی‌ترین تولیدکنندگان ملی هستند و اگر یارانه را در روستاها مستقیم به مردم پرداخت کنند و آموزش‌های لازم را به جمعیت جوان ارائه دهند، می‌توان بسیاری از فعالیت‌ها را در روستاها به نتیجه رساند.

 دولت از چه طریقی می‌تواند مهاجرت را معکوس کند؟

ایران یک کشور خشک و کم‌آب است. وزیر محیط زیست فرانسه سه سال قبل به ارومیه آمد. او با مشاهده آبیاری دشت ارومیه گفت که این فناوری 30 سال قبل فرانسه بوده است. در کشور متولیانی هستند که از دانش روز استفاده نمی‌کنند و این موضوع یکی از معضلات بسیار جدی است.

 نتیجه‌گیری شما در پایان این بحث چیست؟

روستاییان می‌توانند روستاها را به کارگاه‌های تولیدی تبدیل کنند و زندگی‌شان را پیش ببرند. و این موضوع برای منافع کشور هم مفید است. روستاییان در روستاهای مرزی، خودشان به خوبی امنیت روستاها و مرزها را حفظ می‌کنند. هنوز آمایش سرزمینی اتفاق نیفتاده است. بهره‌وری از آب، خاک، هوا و به طور کل منابع پایه به علاوه دانش روز می‌تواند در رشد جامعه کارساز باشد. صحبت‌های آقای جهانگیری را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد؛ اول آنکه چرا اعتماد و سرمایه اجتماعی در روستاها دچار آسیب شده و دوم آنکه از رفتار صادقانه روستاییان و فرهنگ زیبای آنها سوءاستفاده شده که در رابطه با بخش دوم باید برخورد جدی شود.